Technologische ontwikkelingen als Artificial Intelligence (AI) creëren kansen en leiden tegelijkertijd tot vragen over verantwoord gebruik hiervan. Volgens een wereldwijd onderzoek[i] denkt twee derde van de CEO’s dat AI een goede ontwikkeling is; zij zien de positieve impact die AI kan hebben op de maatschappij. Eenzelfde deel van de CEO’s is van mening dat er meer moet worden gedaan om de sociale, ethische en veiligheidsrisico’s van AI aan te pakken.
De “Trust in AI” poll[ii] van BSI Group laat zien dat er onzekerheid is over de veilige integratie van AI, ofwel kunstmatige intelligentie. En over het gebruik van deze nieuwe technologie binnen bedrijven en in de maatschappij. 29% van de respondenten in Nederland zegt dagelijks gebruik te maken van AI in hun werk en meer dan de helft van de respondenten wil internationale richtlijnen om veilig gebruik van AI mogelijk te maken.
Drie stappen voor verantwoord gebruik van AI
Hoewel internationale richtlijnen in de toekomst waarschijnlijk nodig zullen zijn, is er ook al een aantal stappen die bedrijven kunnen zetten om op verantwoorde wijze met AI om te gaan.
1. Opzetten van een juist besturingssysteem
Zorg dragen dat AI ethisch gebruikt wordt, is essentieel. Nu de mogelijkheden van AI zich snel ontwikkelen[iii], kan de technologie steeds veelzijdiger worden toegepast in de maatschappij. Hierbij is het belangrijk dat er rekening wordt gehouden met de bestuurssystemen achter de gebruikte tools. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de veiligheid, de kwaliteit en de traceerbaarheid van een systeem. Deze punten en meer worden behandeld in de certificeerbare norm voor AI-beheersystemen (ISO/IEC 42001). ISO/IEC 42001:2023 is ‘s werelds eerste norm voor AI-managementsystemen en biedt richtlijnen voor dit snel veranderende technologiegebied. De norm richt zich op de unieke uitdagingen die AI met zich meebrengt, zoals ethische overwegingen, transparantie en voortdurend leren. Voor organisaties biedt het houvast en een gestandaardiseerde werkwijze om AI-systemen te ontwikkelen en te gebruiken. Risico’s en kansen van AI kunnen worden beheerd, waarbij innovatie en governance in evenwicht zijn.
2. Houd rekening met (on)bewuste vooroordelen
Cognitieve bias is in de psychologie een irrationele, foutieve gedachtegang. Het is vooringenomen of bevooroordeeld zijn wat het leren (her)kennen betreft. Dit is een belangrijke overweging bij AI en een terecht onderwerp voor discussie[iv]. Er zijn zorgen of AI-zoekmachines mogelijk genderstereotype resultaten zullen bieden[v]. Cruciaal is dat deze kwestie van vooringenomenheid niet begint bij AI. Het begint met de datasets die worden gebruikt[vi]. Vooringenomenheid kan voortkomen uit teamaannames, fouten en problemen in de gegevens of uit de richting waarin het wordt gestuurd vanuit het oogpunt van technisch leren. Dit alles betekent dat het beheren van het AI-ontwikkelingsproces vanaf het begin noodzakelijk is.
3. Vertrouwen geven in individuele verantwoordelijkheden
In een organisatie kunnen leidinggevenden of experts het goede voorbeeld geven. Zij kunnen laten zien dat AI een hulpmiddel is, wat een positief effect kan hebben op hoe individuen in de toekomst aan het werk gaan. Uit de enquête van BSI blijkt dat 41% van de Nederlanders verwacht dat hun branche AI zal gebruiken in 2030. Organisaties moeten inzien dat er met het gebruik van AI-gebaseerde diensten, potentiële bedrijfsrisico’s ontstaan. Verantwoord gebruik van AI door iedereen binnen de organisatie is essentieel[vii]. Denk hierbij aan regels wat betreft het delen van persoonlijke gegevens, of het gebruiken van output van AI zonder dat er een menselijke check aan te pas komt. Daarnaast moet het onderdeel worden van de bedrijfsstrategie, waarbij iedereen begrijpt wat de organisatie probeert te bereiken met de technologie en de voordelen ervan kan zien – individueel, organisatorisch en maatschappelijk.
AI is realiteit
AI is geen theorie meer, maar een realiteit. Een realiteit die elk aspect van leven en werken in Nederland en daarbuiten zal veranderen. Nú is de kans om u voor te bereiden voor optimaal gebruik van AI, zodat er in de toekomst op een verantwoorde manier met deze technologie om kan worden gegaan. AI vormt zo geen bedreiging meer maar een positieve toevoeging binnen het bedrijfsleven en in de samenleving.
Dit artikel is geschreven in samenwerking met BSI Group the Netherlands. Eventuele vragen kunnen gericht worden aan het secretariaat van NVCi via info@nvci.nl.
[i] De CEO Outlook Pulse – juli 2023, EY, juli 2023
[ii] BSI Group werkte samen met Censuswide om tussen 23 en 29 augustus 2023 10.144 volwassenen te ondervragen in negen markten (Australië, China, Frankrijk, Duitsland, India, Japan, Nederland, het VK en de VS).
[v] Kunstmatige intelligentie: voorbeelden van ethische dilemma’s, UNESCO, april 2023
[vi] Inzicht in algoritmische bias en hoe vertrouwen op te bouwen in AI, PWC, januari 2022